Ο «κρυμμένος θησαυρός» της οικονομίας

Σε όλες τις οικονομίες εκτός από το χρησιμοποιούμενο κεφάλαιο υπάρχει κι ένα κεφάλαιο που υπνώττει αναμένοντας την αξιοποίησή του. Δεν είναι βέβαιο ότι το κεφάλαιο αυτό θα ανακαλυφθεί, θα χρησιμοποιηθεί ή ότι κάτι τέτοιο θα συμβεί την κατάλληλη στιγμή. Οι χώρες που ανακαλύπτουν τους «κρυμμένους θησαυρούς» προοδεύουν και αναπτύσσονται, οι άλλες παρακμάζουν και καταστρέφονται.

Για την Ελλάδα η εκπαίδευση αποτελεί το μεγαλύτερο ανενεργό κεφάλαιο σε σύγκριση με οποιαδήποτε άλλη προηγμένη χώρα. Η αξιοποίησή του θα μπορούσε να οδηγήσει σε εκσυγχρονισμού των κοινωνικών θεσμών και να επηρεάσει θετικά την πορεία της οικονομίας. Για δύο κύριους λόγους:

Πρώτον, γιατί δημιουργεί και ανανεώνει το ανθρώπινο κεφάλαιο που είναι απολύτως αναγκαίο στην οικονομία. Από πλήθος μελετών προκύπτει δε ότι τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα επηρεάζουν ευθέως την οικονομική ανάπτυξη.

Δεύτερον, γιατί σε έναν διεθνοποιημένο κόσμο δημιουργείται ένα εξαγώγιμο προϊόν.

Ως προς το πρώτο, από την οικονομική επιστήμη και τη θεωρία του ανθρωπίνου κεφαλαίου μαθαίνουμε ότι μέσω της εκπαιδευτικής διαδικασίας βελτιώνονται οι δεξιότητες, οι γνώσεις και η δημιουργική ικανότητα των ατόμων. Σε αντίθεση με τις άλλες μορφές κεφαλαίου, το ανθρώπινο κεφάλαιο αναλίσκεται γρηγορότερα, περίπου 25% κάθε χρόνο. Τα ελεύθερα μη γραφειοκρατικά-συγκεντρωτικά εκπαιδευτικά συστήματα αποτρέπουν την τεχνολογική απαξίωση του ανθρωπίνου κεφαλαίου, βοηθούν στην ταχύτερη παραγωγή, ανανέωση και βελτίωσή του και επιτρέπουν στα άτομα να είναι περισσότερο ευπροσάρμοστα στις τεχνολογικές εξελίξεις.

Ως προς το δεύτερο, η υποκατάσταση των εξαγωγών με εκπαιδευτικές υπηρεσίες και προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας είναι το ζητούμενο προκειμένου να ενισχυθεί συνολικά η οικονομία και να ανταποκριθεί στην υπερβάλλουσα ζήτηση υπηρεσιών ανώτατης εκπαίδευσης ‒ ο αριθμός των ξένων φοιτητών διεθνώς αγγίζει τα τέσσερα εκατομμύρια (4.000.000).

Οι άμεσες και έμμεσες οικονομικές επιπτώσεις από τη δημιουργία εξαγωγικού κλάδου υπηρεσιών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην οικονομία είναι:

α) η πληρωμή από τους φοιτητές των διδάκτρων των πανεπιστημίων.

β) Οι δαπάνες διαβίωσης των ξένων φοιτητών στη χώρα υποδοχής.

γ) Οι διακρατικές συνεργασίες και συνεργασίες πανεπιστημίων διαφορετικών κρατών.

δ) Η δημιουργία χιλιάδων νέων θέσεων εργασίας εκπαιδευτικού και διοικητικού προσωπικού αλλά και πολλών ακόμη συναφών επαγγελμάτων επιστημονικού-ερευνητικού χαρακτήρα.

ε) Η ανάπτυξη της κατασκευαστικής αγοράς.

στ) Ο εκπαιδευτικός τουρισμός των ίδιων των φοιτητών, καθώς και συγγενών και φίλων τους.

γ) Έσοδα από την άμεση και έμμεση φορολογία.

δ) Ενίσχυση του εμπορικού ισοζυγίου από την ανάσχεση σε μεγάλο βαθμό της τάσης εκπατρισμού των νέων για σπουδές σε πανεπιστήμια του εξωτερικού.

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της PricewaterhouseCoopers, οι αλλοδαποί φοιτητές συνεισφέρουν άμεσα στη βρετανική οικονομία με τα δίδακτρα που καταβάλλουν και τις καταναλωτικές τους δαπάνες περίπου 13,9 δισ. λίρες ετησίως. Για κάθε 100 θέσεις στα βρετανικά πανεπιστήμια υπολογίζεται ότι αντιστοιχούν άλλες 117 θέσεις σε άλλους τομείς της οικονομίας που σχετίζονται με την εκπαίδευση. Περίπου 758.000 θέσεις εργασίας στη Μεγάλη Βρετανία σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με τα βρετανικά πανεπιστήμια κ.ο.κ.