Ο Νέος Κόσμος της Εκπαίδευσης

Υπάρχουν δύο τάσεις ο συνδυασμός των οποίων αλλάζει τον τρόπο που προσεγγίζουμε την εκπαίδευση.

Η πρώτη τάση αφορά την αύξηση του μέσου όρου ζωής και του ανώτατου ορίου της ζωής. Τα τελευταία εκατό χρόνια ο μέσος όρος της ζωής αυξήθηκε περίπου κατά τριάντα χρόνια ενώ σύμφωνα με τις πλέον πρόσφατες μελέτες το ανώτατο όριο της ζωής προσδιορίζεται πάνω από τα 120 χρόνια. Υπάρχουν ρεαλιστικές εκτιμήσεις ότι σε τρεις με τέσσερις δεκαετίες αυτό μπορεί να αγγίξει τα 140 χρόνια. Η κύρια αιτία αυτής της αύξησης είναι οι επιστημονικές και ιατρικές ανακαλύψεις.

Η δεύτερη τάση αφορά το διαρκώς αυξανόμενο ρυθμό παραγωγής γνώσεων. Ο χρόνος της λεγόμενης «ημιζωής» (δηλαδή ο χρόνος εντός του οποίου απαξιώνεται κατά 50% η υφιστάμενη γνώση) στα περισσότερα γνωστικά πεδία περιορίζεται κάτω από τη δεκαετία.

Στο νέο αυτό περιβάλλον ο ρόλος του τυπικού εκπαιδευτικού συστήματος (σχολείου, πανεπιστημίου κ.λπ.) αλλάζει. Παύει να είναι ο αποκλειστικός ή ο σημαντικότερος πάροχος της γνώσης. Αν στο μέλλον οι καθιερωμένοι εκπαιδευτικοί θεσμοί, όπως τους ξέρουμε σήμερα, έχουν κάποιο λόγο ύπαρξης αυτός θα έχει να κάνει όχι με την παροχή γνώσης αλλά με την καλλιέργεια των δεξιοτήτων, με τις οποίες θα προσεγγίζουμε τη γνώση.

Οι νέες συνθήκες οδηγούν με βεβαιότητα σε κατευθύνσεις που ήδη σε παγκόσμιο επίπεδο έχουν αρχίσει να αποτελούν πεδία έντονου προβληματισμού (Ε.Ε., ΟΟΣΑ κ.α.). Όλα δείχνουν ότι για να ανταποκριθούν οι σύγχρονες κοινωνίες στο συνδυασμό των προκλήσεων που περιγράψαμε παραπάνω διαμορφώνουν σταδιακά ένα νέο εκπαιδευτικό τοπίο, το οποίο χαρακτηρίζεται από: α) πολλαπλότητα επιλογών, β) πολλαπλότητα ισοδύναμων εκπαιδευτικών διαδρομών και γ) διαδικασίες πιστοποίησης της γνώσης ανεξάρτητα από τον τρόπο απόκτησής της (μέσω τυπικών σπουδών, εργασιακής εμπειρίας, αυτομόρφωσης κ.λπ.).

Το ζητούμενο πλέον είναι όχι το πού σπουδάζει κανείς αλλά το τι γνωρίζει και το τι μπορεί να κάνει. Εργαλεία, όπως οι εκπαιδευτικές πιστωτικές μονάδες (ECTS, ECVET) επιτρέπουν στα άτομα να εκπαιδεύονται δια βίου επικαιροποιώντας διαρκώς τις γνώσεις και τις δεξιότητές τους συσσωρεύοντας και ανανεώνοντας το μορφωτικό τους κεφάλαιο, κατά τον ίδιο τρόπο που διαχειρίζεται κάποιος τις υπόλοιπες μορφές κεφαλαίου.

Ενώ αυτά συμβαίνουν αλλού η ελληνική εκπαιδευτική πολιτική περί άλλα τυρβάζει προσκολλημένη ακόμα σ΄ενα παλιό, συγκεντωτικό και παρωχημένο εκπαιδευτικό μοντέλο.