Ο Πόλεμος της Nutella

Την Γαλλική πολιτική σκηνή απασχόλησε η τριήμερη πολιτική διάθεσης του προϊόντος Nutella σε τιμή κάτω του κόστους από την αλυσίδα supermarkets Intermarché. Ο Γάλλος υπουργός Οικονομίας απηύθυνε συστάσεις στη γνωστή αλυσίδα και πολλοί άλλοι πολιτικοί, συνδικαλιστές και διανοούμενοι κυρίως από το χώρο της Αριστεράς βρήκαν την ευκαιρία να επικρίνουν μια ακόμη φορά την ελεύθερη αγορά για τέτοιου είδους φαινόμενα και τους κινδύνους που εγκυμονούν γενικώς και αορίστως για την κοινωνία... Οι αντιδράσεις και η δημοσιότητα του θέματος οδήγησαν τον παραγωγό του προϊόντος, την ιταλική εταιρεία Ferrero SpA να αποδοκιμάσει δημοσίως την επιλογή της Intermarché.

Στην πραγματικότητα βεβαίως στο χώρο των supermarkets δεν υπάρχει πιο συνηθισμένη πρακτική από τις επιθετικές προωθήσεις προϊόντων-κραχτών. Με το προϊόν-κράχτη μπαίνει ο κόσμος σε ένα κατάστημα. Το κατάστημα από το συνολικό προϋπολογισμό του πελάτη προσδοκά να καλύψει τη ζημιά που δημιουργείται από τις πωλήσεις του προϊόντος-κράχτη. Τέτοιου είδους προωθήσεις λειτουργούν θετικά για όλους (παραγωγούς, εμπόρους, καταναλωτές).

Ας υποθέσουμε όμως, ότι σε έναν άλλον εμπορικό κλάδο με λίγους ανταγωνιστές μια επιχείρηση αρχίζει να πουλά τα προϊόντα της κάτω του κόστους με μοναδικό σκοπό της την συγκέντρωση του κλάδου. Από αυτή την πρακτική οι ωφελημένοι είναι ασφαλώς οι καταναλωτές. Θα αναρωτηθεί κανείς, εάν όμως η επιχείρηση καταφέρει να εκτοπίσει τους ανταγωνιστές της από την αγορά δεν θα έχει τη δυνατότητα να ανεβάσει στη συνέχεια τις τιμές της εις βάρος των καταναλωτών; Η απάντηση είναι όχι, γιατί η άνοδος των τιμών σε υψηλότερα επίπεδα που θα αντιστάθμιζαν τις προηγούμενες απώλειες εσόδων, θα λειτουργήσει ως σημαντικό κίνητρο για νέους ανταγωνιστές της που θα μπορούν να προσφέρουν καλύτερες τιμές στους καταναλωτές. Αυτό που δεν γίνεται κατανοητό από όσους δεν γνωρίζουν τη λειτουργία της οικονομίας είναι ότι στην ελεύθερη οικονομία ακόμα και σε μονοπωλιακές περιπτώσεις λειτουργεί κατά κανόνα ο δυνητικός ανταγωνισμός. Ο μόνος τρόπος να δημιουργήσεις ένα αναγκαστικό μονοπώλιο που δεν θα είναι διεκδικήσιμο από πιθανούς ανταγωνιστές είναι ο δια νόμου αποκλεισμός τους ή με άλλες κουβέντες, η κρατική παρέμβαση.

Έχουν περάσει περισσότερα από εβδομήντα χρόνια από τότε που ο Χάγεκ έγραψε το κορυφαίο για το θέμα μας βιβλίο με τίτλο «Η σημασία του ανταγωνισμού». Συστήνω σε όλους την προσεκτική ανάγνωσή του.